การขยายพันธุ์พืชโดยมนุษย์

การขยายพันธุ์พืชโดยมนุษย์เป็นวิธีที่ใช้เทคโนโลยีและความรู้ในการช่วยเพิ่มจำนวนพืชโดยมีการควบคุมและเลือกวิธีที่เหมาะสมเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ต้องการ การขยายพันธุ์พืชโดยมนุษย์แบ่งออกเป็นสองวิธีหลัก ได้แก่ การขยายพันธุ์แบบอาศัยเพศและแบบไม่อาศัยเพศ แต่มีการปรับปรุงหรือพัฒนาเทคนิคต่าง ๆ ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นในเชิงการเกษตรและการปลูกพืชเชิงพาณิชย์

1. การขยายพันธุ์แบบอาศัยเพศโดยมนุษย์
มนุษย์มีการปรับปรุงพันธุ์พืชโดยการเลือกผสมเกสรพืชที่มีลักษณะเด่น ๆ เข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้สายพันธุ์ที่แข็งแรงและมีลักษณะที่ตรงตามความต้องการ เช่น ให้ผลผลิตมากขึ้นหรือทนต่อโรค โดยกระบวนการนี้ใช้ในการเกษตรและการปลูกพืชเพื่อขาย

• การผสมพันธุ์แบบควบคุม: มนุษย์ทำการผสมเกสรด้วยการนำละอองเกสรจากต้นพืชหนึ่งไปยังดอกของต้นพืชอีกต้นที่มีลักษณะที่ต้องการ เช่น การผสมเกสรระหว่างดอกไม้ชนิดเดียวกันหรือผสมระหว่างสายพันธุ์
  
• การปรับปรุงพันธุ์พืช: การคัดเลือกพืชที่มีลักษณะพันธุกรรมที่ต้องการแล้วทำการปลูกต่อไปเพื่อพัฒนาเป็นสายพันธุ์ที่แข็งแรงและให้ผลผลิตดีขึ้น

2. การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศโดยมนุษย์
การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศเป็นวิธีที่มนุษย์ใช้ในการขยายพันธุ์พืชที่ต้องการรักษาลักษณะเฉพาะตัว โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการผสมพันธุ์ ซึ่งทำให้ได้ต้นพืชใหม่ที่มีลักษณะเหมือนกับต้นแม่ทุกประการ วิธีนี้ใช้ในกรณีที่ต้องการขยายพันธุ์พืชที่ไม่มีเมล็ด หรือพืชที่มีพันธุ์ดีที่ต้องการเก็บลักษณะเด่นไว้

วิธีการขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศที่มนุษย์ใช้

• การปักชำ (Cutting): ตัดส่วนของลำต้น ใบ หรือรากของพืชมาปักลงในดินเพื่อให้เกิดต้นใหม่ การปักชำมักใช้กับพืชที่สามารถเจริญเติบโตได้ง่าย เช่น กุหลาบ ชบา
  
• การตอนกิ่ง (Layering): ดัดกิ่งพืชให้สัมผัสกับดินแล้วพันด้วยวัสดุเพื่อให้กิ่งเกิดรากใหม่ ก่อนที่จะตัดออกจากต้นแม่และนำไปปลูก
  
• การเสียบยอด (Grafting): การต่อยอดพืชชนิดหนึ่งเข้ากับต้นตอของพืชอีกชนิด เพื่อให้พืชทั้งสองชนิดเจริญเติบโตไปด้วยกัน ตัวอย่างเช่น การเสียบยอดมะม่วงและการเสียบยอดไม้ผลต่าง ๆ
  
• การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (Tissue Culture): เป็นวิธีที่ใช้เทคโนโลยีขั้นสูงในการขยายพันธุ์พืชโดยการเลี้ยงเนื้อเยื่อของพืชในห้องปฏิบัติการให้เจริญเติบโตเป็นพืชใหม่ วิธีนี้สามารถขยายพันธุ์พืชได้จำนวนมากในเวลาสั้น เช่น กล้วยไม้และกล้วย

ประโยชน์ของการขยายพันธุ์พืชโดยมนุษย์

1. เพิ่มจำนวนพืชได้เร็วขึ้น: การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศทำให้สามารถขยายพันธุ์พืชในปริมาณมากได้รวดเร็วและได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ
   
2. รักษาลักษณะทางพันธุกรรม: การขยายพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศทำให้ได้พืชที่มีลักษณะเหมือนกับต้นแม่ทุกประการ เช่น พืชที่มีผลผลิตสูง หรือพืชที่มีดอกไม้สวยงาม
   
3. ใช้ในเกษตรกรรมและพาณิชย์: พืชบางชนิดที่มนุษย์ขยายพันธุ์ เช่น พืชผลไม้และพืชดอก สามารถนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์ได้ทันที